ESPERANTO

Esperanto estas ĝis nun la plej disvastigita internacia planlingvo kaj la plej sukcesa de la mondo. Laŭ la retpaĝo http://esperanto.org/us/USEJ/world/index.html#kio “Esperanto estis kreita en la jaro 1887 de la kuracisto Ludoviko Lazaro Zamenhofo por esti duan lingvon kio permesus komuniki personojn ke parolas diversajn denaskajn lingvojn,  tamen samtempe permesus reteni iliajn proprajn lingvojn kaj kultura identeco”.    

Zamenhof originale deziris nomi lia kreaĵo kiel “Internacia Lingvo”. La unua libro eldonita de Dr-o. Zamenhof kie parolas pri la lingvo, estis subskribita kun la kaŝnomo “Doktoro Esperanto”. Ĉiuj komencis rilatigi la nomo Esperanto kun la internacia lingvo.

Post 130 jaroj, estas proksimume 2 milionoj da parolantoj, inter ili pli ol 1000 denaskuloj kiuj precipe lernis la lingvo el iliaj esperantistoj gepatroj (tio estas klarigita en  http://www.esperanto.net/veb/faq-5.html). La plimulto de la esperantistoj loĝas en Orienta Eŭropo kaj en Ĉinio. Ekzistas diversajn verkojn en Esperanto inter librojn, revuojn kaj kantojn; estas anke literaturo skribita en la internacia lingvo. Plejparto de la plej grava libroj estis tradukita al Esperanto.  Zamenhof mem tradukis la Biblio al Esperanto. Estas Radiostacioj ke regule elsendas en Esperanto.

Esperanto estas oficiala lingvo en neniu ŝtato. Tamen ĝi ekzistas en la oficiala instruado en landoj kiel Hungario kaj Ĉinio. La Akademio Internacia de la Scienco en San Marino http://www.ais-sanmarino.org/ uzas Esperanton kiel ĉeflingvo por verkojn, eldonojn kaj lekciojn. La Ĉina registaro uzas Esperanton por ĉiutagajn novaĵojn tra retpaĝoj kiel la Revuo “El Popola Ĉinio” http://www.espero.com.cn/ , kaj http://esperanto.china.org.cn/. China Radio International havas regulajn programojn en Esperanto.

Inter la libroj skribitaj en Esperanto ni havas:  “Gerda Malaperis!” romano verkita de Claude Piron, “Abismoj” de Jean Forge, “Kredu Min Sinjorino!” de Cezaro Rossetti, “Kumeŭaŭa, la filo de la ĝangalo” de Tibor Sekelj. Poezio en Esperanto komencis kun Zamenhof mem. La listo de poetoj estras tre longa, sed ni povas speciale mencii la Skota poeto William Auld, kiu estis proponita kiel kandidato por la Nobel-premio pri Literaturo por sia verko “La Infana Raso”. Tiuj kiuj havas intereso por pli scii pri tia temo povas legi Vikipedio. La retpaĝo en Esperanto estas https://eo.wikipedia.org kio havas pli ol 235.000 artikoloj.

Kelkajn Famajn personojn kiuj ankaŭ parolas / parolis Esperanto: Lev Tolstoj, Rusa verkisto; Polgár Zsuzsa, Hungara – Usona ŝakmondĉampionino; Farkas Bertalan, la unua Hungara kosmonaŭto;  Daniel Bovet, Svis – Itala Farmakologo  kiu ricevis la Nobelpremion pri Medicino, kaj ankaŭ denaska Esperantisto; Reinhard Selten, Germana Ekonomikisto kiu ricevis la Nobelpremion pri Ekonomiko; Franz Jonas, Presidanto de Aŭstrio inter 1965 kaj 1974; John Ronald Reuel Tolkien, Angla verkisto, aŭtoro de “La Mastro de l’Ringoj”. Estas Sciita ke Johano Paŭlo la 2-a komprenis Esperanton. Dum la sia regno, Esperanto estis uzita en liaj multlingvaj benoj “urbi et Orbi” kaj Radio Vatikana komencis elsendi ĉiusemajne en Esperanto. Pli povas legi en http://eo.radiovaticana.va/. Ne multaj personoj konas ke la Hungara – Usona financisto, George Soros, ne nur lernis Esperanto el lia Patro en lia infanaĝo, sed lia familia nomo, “Soros”, estas en Esperanto.

Esperanto estas tre regula lingvo. La gramatiko de la Internacia Lingvo havas 16 reguloj kioj ne havas esceptojn. Mi resumas ilin surbaze de la artikolo pri Esperanto en www.proel.org. Ĉiuj la substantivoj en Esperanto finiĝas per -o, la adjektivoj per –a, adverboj per –e kaj la infinitiva verboj per –i. Por konstrui la pluraloj oni aldonas la finiĝo –j. La Estanta verbotempo finiĝas per –as, la estinta per  –is, la estonta per –os, kaj –us por la modo kondiĉa. La modo ordona finiĝas per –u. La Verboj ne estas ŝanĝata laŭ personoj nek nombroj. La Artikolo difinita estas “la” kaj estas egala por ĉiuj seksoj kaj nombroj. Genrojn povus esti ina, vira kaj neŭtra. Nombrojn povus esti singularo kaj pluralo. Artikolo nedifinita ne ekzistas. La plimulto de la Vortoj originas el Latinaj lingvoj, sed multaj da vortoj originas el Germanaj, Slavaj lingvoj kaj Greka lingvo.  Oni devas uzi kelkajn vortojn kaj estas eble konstrui pli vortojn kun la aldono de sufiksoj kaj prefiksoj.    

Hodiaŭ, ni povas trovi entuziasmaj Esperantistoj kiuj amas la internacian lingvon
kaj konservas ĝin tra diversajn aktivecojn, kiel partopreni en ĉiujarajn kongresojn,
skribi en revuojn, kunveni kaj ĝui, vojaĝi al aliajn lokojn kaj havi diskutojn pri
interesajn temojn en Esperanto. Oni vidas ke ankoraŭ estas kelkajn personojn
ke scias nenio pri Esperanto, aŭ ili scias ke ekzistas ion nomita “Esperanto”, sed
ne povas diri kio estas. Ni povas vidi kiujn konas iom pri Esperanto, sed, tamen
ili pensas ke Esperanton estas bonan ideon por specifa tempo, ĝi jam malsukcesis
atingi sian celon kaj baldaŭ malaperos aŭ malgrandajn grupojn de Esperantistojn
konservos ĝin en malgrandajn klubojn. Ne estas sekreta ke Esperanto havis gravan
subtenon en Orienta Eŭropajn landojn, kaj la falita de la ideologiojn afektis tia subteno
kiel alternativa lingvo, kaj tia argumento estas subtenita por kiuj kredas
en la malsukceso de Esperanton. Je mia opinio, Esperanto estas lingvon ke povas
vivi “normala” vivon kiel alian lingvon. La lingvoj estas vivantajn estulojn, ili
naskiĝas, vivas, kreskas, reproduktas en aliajn lingvojn kaj dialektojn kaj
eventuale ili mortos iutage. Lingvojn bezonas personojn ke parolas ilin por vivi
and kompleti iliajn vivciklojn. Esperanto havas multe da Esperantistoj kiuj faras
bonan laboron, kiu Ĉiam ne estas perceptis ekstere, por subteni ilia lingvo. Ni
povus kredi ke estas preskaŭ nenio intereso tra ne-Esperantistoj, sed Laŭ
https://incubator.duolingo.com/courses/eo/en/status la nombro de studentoj kiuj
enskribiĝis por Esperanto kursoj estis preskaŭ 400.000 antaŭ ses monatoj, kaj
mezumo 30 personoj tage finis la kurso. Lastatempe la plataformo havis Esperanto
kurso preta por kiuj parolas Hispane. Esperanto povus havi malgrandan subteno el
registaroj en Eŭropo kaj Ameriko, sed havas speciala statuso kaj subteno de la
Ĉinia registaro, kiu antaŭenigas aktive la uzo de la lingvo por instruo kaj sciigoj.
Aliflanke, ke en la Interreto estas miloj da temoj skribitaj en Esperanto povus diri ke
la Esperantistoj estas preta por uzi la reto kaj la novaj teknologioj. Dum la 15-an de
Decembro, Esperantistoj Ĉie en la mondo celebras la “Zamenhofa Tago” aŭ
“Zamenhofa Vespero” . Tia Tago, la Esperantistoj renkontos por havi bonan tempon kaj
honoros la legaco de Ludoviko Zamenhof, legacon ke nun vivas kun la Esperanto kaj
ankaŭ, vi eble ne kredas tio, en tiuj personoj kiuj rifuzas akcepti, lerni aŭ paroli gravan
lingvon kiu postulas lian superecon super aliaj minoritatajn lingvojn.