Amo en la Tempo de la Multlingveco

Ni ofte diras ke Amo ne povas esti esprimita taŭge kun vortoj. Ekzistas sentoj, ke niaj lingvoj, ne povas plene klarigi. Tamen, ni bezonas vortojn por komuniki kaj esprimi niajn sentojn al nia amataj. Kaj tiuj amaj vortoj venas en Lingvoj.

Ne estas facile pensi pri kulturo de ajna parto de la mondo kiu ne dediĉis kanton, ajna komponado aŭ ajna poemo al Amo. Vortoj de ajna lingvo estis magie kombinitaj por esprimi tion, kio estas Amo. Poezio estas eble la plej bona esprimo de tiu vorto ludado. Ni ofte vidas parojn kie almenaŭ unu el ili verkas poemojn al la alia. Se ili ne havas paciencon por verki, ekzistas miloj da belaj poemoj havebla de ĉiu angulo de la mondo preta por esti uzita por montri nian plej dolĉan pensojn. Amantoj ŝuldas multe al verkistoj kiel William Shakespeare, George Byron kaj Edgar Allan Poe, kiuj skribis poemojn en la angla, Victor Hugo, René François Sully Prudhomme kaj Molière (en la franca), Pablo Neruda, Ruben Darío kaj Gabriela Mistral (hispana), Gabriele D'annunzio (itala), Aleksandr Puŝkin (en la rusa kaj franca), Miĥail Lermontov (rusa), Ĥalil Ĝibran (araba), Hermann Hesse (germana), Ĝalal-ed-Din Rumi (Kiuj skribis en la persa, araba kaj turka) kaj Hafizo (en la persa). En Esperanto ni povas legi poemoj de Kálmán Kalocsay, Jaume Grau Casas, Jevhenij Miĥalski, ktp.  

Plejpartoj de personoj pensas pri la poemoj skribita de iliaj preferataj aŭtoroj, sed tre malmultaj personoj pensas pri niaj forgesitaj herooj: La tradukistoj, kiuj faras sian plej bonan laboron por komuniki la signifon de la poemo el la fonta lingvo por ebligi al la parolantoj de la cellingvo por ĝui tiun laboron.

Fremdaj lingvoj povus ankaŭ esti afrodiziigaĵo. La muziko produktita de fremdaj akĉentoj kaj la malĉastaj kadencoj, sen mencii ion ajn pri la scivoleco kiu produktas, povus rezulti en romantikan renkonton.    

En 2015, Babbel, e-lernado apo por lerni lingvojn, faris studio inter ĝiaj studentoj pri lingvoj, akĉentoj kaj Amo.  Proksimume 14,000 studentoj partoprenis kaj 34% respondis ke ili konsideras la francan kiel la plej seksia lingvo, 24.4% voĉdonis por la itala kaj 15.8% voĉdonis por la hispana. Pri akĉentoj, 37.4% konsideris la francan kiel la plej seksia fremda akĉento en iu ajn lingvo, 19% voĉdonis por la itala kaj 13.3% voĉdonis por la angla (Neniu diferenco inter la Amerika aŭ Brita akĉentoj). Interese, kiam ni iras al la rezultoj akiritaj en la franca paĝo (francaj Studentoj kiuj lernas fremdajn lingvojn kun ĉi tiu apo), ili respondis, ke ili konsideras la itala kiel la plej seksia lingvo kun 44.8%, tiam 25.2% voĉdonis por la angla kaj 20% voĉdonis por la hispana Por la francaj, la angla estas la plej seksia akĉento kun 38.8%, kaj tiam venas la itala kun 27.1% kaj la hispana kun 16.9% de la voĉdonoj. 90.5% de la partoprenantoj diris ke ili ŝatus lerni alia lingvo por amo Rezultoj povas esti legita en Babbel. Kelkaj rendevuadaj apoj ankaŭ faris sian propran esploradon, kaj kvankam ili ne provizas multajn detalojn pri tio, kiel ili faris la esploron, kio ŝajnas ripeti en la plej multaj el ili estas, ke la franca kaj itala Lingvoj emas esti konsiderita la plej seksia akĉentoj en multaj partoj de la mondo, kaj ke tiuj lingvoj emas esti asociita kun Lingvo de la Amo. La angla kaj la hispana ne estas ĉiam la preferataj, sed preskaŭ ĉiam ili estas inter la supra dek lingvoj. Kiam ni parolas pri tiuj transnaciaj lingvoj kie multoblaj akĉentoj povas esti rekonita, la plimulto de esploroj konsideras inter Denaskaj parolantoj de la angla, Sud-Orienta Brita kaj Suda Irlanda akĉentoj estas konsiderita kiel la plej seksiaj. Se ni parolas pri la hispana, Argentinia estas inter la plej romantika akĉentoj, kaj kun la franca, ne povas objekti la trofavoremon ke nedenaska parolantoj montras por la akĉentoj de Francio.  

De la temo de akĉentoj, estas alia topiko rilatita kun fremdaj lingvoj en rendevuado. Ni skribas pri la uzo de romantikaj frazoj en fremdaj lingvoj. Mi loĝis en diversaj lokoj, kaj mi renkontis malsamaj paroj, kiuj ili ofte uzas fremdajn idiomaĵojn kiam ili parolas kun la persono amata. Tiuj idiomaĵoj kutime venas de lingvoj kiel la franca, la itala kaj la angla. Mi ofte aŭdis el denaskaj parolantoj de la angla kaj la hispana uzi frazojn kiel: "Amore Mio!" "Je t'adore!", "Mon amour!", "Mon chéri!", "Cara mia!", "bello!", kaj hispanaj parolantoj uzas vortojn kiel: "Baby!", "Sweetheart!", "Honey!"

Mi ne trovis multaj esploroj pri la uzo de fremdaj idiomaĵoj kiam ni rendevuas. Mi havas mian propran teorion pri ĉi tiu topiko. Persone mi pensas ke tio ĉi estas rilate kun la bezono ke paroj devas krei sian propran kodon por komuniki. Aliflanke, la vortoj el aliaj lingvoj sonas ekzotika kaj amuza. Alia maniero de fari amantajn interrilatojn malpli unutonajn!

Ni ne povas forgesi la kazo de interrilatoj kun iu, kiu ne parolas en la sama patrina lingvo. En tiu tempo, kiam pli personoj loĝas kaj laboras eksterlande, kaj estas pli facila por partopreni en internaciaj konferencoj kaj renkontiĝoj, pli da personoj trovas koramik(in)on kiu havas malsaman denaskan lingvon. Dependanta sur kiel multlingva estas la paro kaj kie ili loĝas, ili povas decidi por komuniki en la lingvo de unu aŭ ambaŭ koramik(in)oj aŭ ili povas elekti neŭtralan lingvon. Malsamaj paĝoj parolas pri bonaj kaj ne tiel bonaj aferoj de tiaj rilatoj, sed ni ne diskutas, ke la internaciaj paroj havas multon por lerni unu el alia, inkluzive de la lingvo parolita por li/ ŝi kaj ke ili devas pensi tre bone kion ili diros ĉar idiomaĵoj ne havas la saman signifon en ambaŭ kulturoj. En la Esperanto movado, tio ofte okazas.

Kion mi skribis en ĉi tiu eseo estas bazita en mia propra sperto. Ekzistas centoj da eseoj pri Amo kaj Lingvoj, skribita kaj havebla en la Interreto kaj en presitaj tekstoj. Sed la topiko havas malsaman signifon kiam mi rimarkas, ke tiuj punktoj priskribita ĉi tie estas partoj de mia propra vivo. Mi ŝatas Lingvojn, sed kiam tiuj Lingvoj estas parto de miaj Amaj rakontoj, mi sentas, ke mia percepto de tiuj lingvoj ŝanĝas. Kaj mi havas tre specialan konsideron por tiuj lingvoj.

Mi amas poemojn, sed ne estas sama legi unu de la poemoj skribita de iu aŭtoro, menciita aŭ ne en ĉi tiu artikolo, ol esti mi mem, kiu verkis tiun poemon al mia amata virino. Verki poemon en alia lingvo kiu ne estas mia denaska lingvo, faras la vortojn akiri alian dimension.  Tio estas kiel la lingvo rivelas sian veran sekretojn por esti uzita por esprimi kion la koro sentas. 

Mi diris "mi amas Vin" en malsamaj lingvoj kaj en malsamaj lingvoj, mi aŭdis la plej belaj esprimoj de Amo. Kiaj Lingvoj? La Lingvoj en kiuj mi ricevis la plej dolĉajn signojn de amo estas la hispana, la itala, la angla kaj la persa

Nun, mi lasas iuj amuzaj kaj neofta frazoj de Amo kiel ili estas dirita en malsamaj lingvoj. Feliĉan Sankt-Valentena Tago al ĉiuj miaj Legantoj!!! Happy Valentine's day to all my readers!  Bonne Saint Valentin à tous mes lecteurs!

·         Musu batean jakingo duzu isildu dudan guztia (Eŭska).- En kiso, vi scios ĉion, ke mi silentis

·         Qu'est-ce que tu manges pour être très beau? (Franca) – Kion vi manĝas por esti tiel bela ?

·         Om du svor att bli min kvinna, skulle jag ge upp svordomar för resten av mitt liv (sveda) – Se vi promesas esti mia virino, mi volus rezigni blasfemado por la resto de mia vivo

·         Ho saziato la mia sete alla fontana dei tuoi baci. (Itala) - mi estingiĝis mian soifon ĉe la fonto de viaj kisoj.

·         Ĝigareto boĥoram (persa) جگر تو بخورم

(Tiu ĉi frazo laŭvorte signifas: "mi manĝos vian hepaton") mi Amas vin tiel multe

·         Tu eres mi media Naranja (hispana) – (Laŭvorte signifas "Vi estas mia duona oranĝo") Vi estas mia koramik(in)o.

·         Cwtch (Kimra)- Ĉirkaŭbrako * 

*(tiu vorto havas tre kompleksan signifon. Ne ajna brakumo estas Cwtch. Legu pli en https://www.southwales.ac.uk/story/926/

El Amor en los Tiempos del Multilingüismo!

A menudo se dice que el Amor no puede ser expresado adecuadamente con palabras. Hay sentimientos que no se pueden expresar apropiadamente en nuestras lenguas. Sin embargo, necesitamos palabras para comunicarnos y expresar nuestros sentimientos hacia nuestros seres queridos. Y esas palabras cariñosas vienen en un idioma.

Es difícil pensar que haya una cultura en cualquier parte del mundo que no haya dedicado ninguna canción, ninguna composición o ningún poema al Amor. En todo idioma, sus palabras se han combinado de forma mágica para expresar lo que es el amor. La poesía es quizás la mejor expresión de este juego de palabras. Es normal ver parejas donde por lo menos uno de ellos escribe poemas al otro. Si no tienen paciencia para escribir, hay millares de poemas de amor, disponibles y desde cada rincón del mundo, listos para ser usados para mostrar nuestros más dulces  pensamientos. Los amantes deben mucho a escritores de la talla de Pablo Neruda, Mario Benedetti, Rubén Darío, Gustavo Adolfo Bécquer y Gabriela Mistral, que escribieron sus poemas en Español. En otras idiomas tenemos a William Shakespeare, Walt Whitman y Edgar Allan Poe (inglés); Victor Hugo, René François Sully Prudhomme y Molière (francés), Gabriele D'annunzio (italiano), Alexander Pushkin (ruso y francés), Mikhail Lermontov (ruso), Khalil Gibran (árabe), Hermann Hesse (alemán), Jalal ud-Din Rumi (quién  escribió en persa, árabe y turco) y Hafez (persa).

La mayoría de las personas sólo piensan en los poemas escritos por sus autores preferidos, pero muy pocos piensan en nuestros héroes olvidados: Los traductores, que hacen su mejor trabajo para comunicar el significado del poema a la lengua en la que traducen y así permitir que los lectores disfruten de ese trabajo.

Un idioma extranjero puede también ser un afrodisíaco. La música producida por acentos extranjeros y sus sensuales cadencias, ni hablar acerca de la curiosidad que producen, pueden dar origen a un encuentro romántico.    

En 2015, Babbel, una aplicación de e-learning para aprender idiomas, condujo un estudio entre sus estudiantes sobre idiomas, acentos y amor.  Aproximadamente 14.000 estudiantes participaron y el 34% respondió que considera al francés como la lengua más sexi, un 24.4% votó por el italiano y un 15.8% votó por el español. Sobre acentos, el 37.4% consideró como el acento extranjero más sexi de entre todas las lenguas al francés, el 19% votó por el italiano y 13.3% votó por el inglés (sin distinción entre el de los EEUU o Inglaterra). Es interesante saber que cuando vamos a los resultados obtenidos en la página francesa (estudiantes franceses que aprenden idiomas extranjeros con esta app), el 44.8% contestó que considera al italiano como la lengua más sexi, un 25.2% votó por el inglés y el 20% votó por el español. Para un francés, el inglés es el acento más atractivo con 38.8%, y después viene el italiano con 27.1% y el español obtuvo un 16.9% de los votos. 90.5% de los participantes dijeron que aprenderían otra lengua por amor. Los resultados pueden ser leídos aquí. Algunas aplicaciones para búsquedas de parejas también han hecho sus propias investigaciones, y aunque no proporcionan muchos detalles sobre cómo hicieron sus estudios, lo qué si parece repetirse en la mayor parte de ellos es que los acentos franceses e italianos tienden a ser considerados como los más sexis de entre varias partes del mundo, y que estos idiomas tienden a ser asociadas como lenguas del amor. Los acentos ingleses y los españoles no  siempre son los favoritos, pero casi siempre están entre los primeros diez. Cuando hablamos de idiomas multinacionales en donde se pueden reconocer diferentes acentos, en términos de romances, la mayor parte de los estudios consideran que entre los parlantes nativos de inglés, los acentos británicos del sudeste y los irlandeses meridionales se consideran como los más sexis. Acerca del español, el acento argentino está entre los más románticos, y con el francés, no hay discusión acerca del favoritismo que la gente muestra hacia los acentos de Francia.  

Acerca del tema de los acentos, existe un tema relacionado con las relaciones amorosas y los idiomas extranjeros. Escribimos sobre el uso de expresiones románticas en otros idiomas. He vivido en diversos lugares y he conocido a diferentes parejas que utilizan de vez en cuando expresiones foráneas para hablarle a sus seres queridos. La mayoría de las veces y de acuerdo con lo anteriormente expuesto, esas expresiones suelen ser generalmente en idiomas tales como el francés, italiano e inglés. Es común escuchar a parlantes nativos de inglés y de español usar expresiones como por ejemplo: “Amore Mio!” “Je t’adore!”, “Mon amour!”, “Mon chéri!”, “Cara mia!”, “bello!”, y a parlantes nativos de Español usar palabras como  “Baby!", “Sweetheart!”, “Honey!”.

No he encontrado muchos estudios sobre el uso de expresiones extranjeras en las relaciones románticas. Tengo mi propia teoría sobre esto. Personalmente pienso que esto tiene que ver con la necesidad que tienen las parejas de crear su propio código para comunicarse. Por otra parte, las palabras de otros idiomas suenan exóticas y divertidas. ¡Una manera particular de hacer que una relación cariñosa sea menos monótona!

No podemos dejar de mencionar el caso de las relaciones con alguien que no habla la misma lengua en forma nativa. En estos tiempos, cuando cada vez más personas viven y trabajan en otros países y es más fácil participar en conferencias internacionales y reuniones, hay más gente que está encontrando a una persona que tiene una lengua materna distinta como pareja. Dependiendo de qué tan multilingüe es la pareja y donde viven, pueden decidir comunicarse en la lengua de uno de ellos o de ambos, o ellos pudieran elegir hablar en una lengua neutral. Diversas páginas hablan de lo bueno y no tan bueno de esas relaciones, pero no hay discusión sobre que una pareja internacional tiene mucho a aprender de su contraparte, incluyendo la lengua hablada por el otro y que se necesita pensar muy bien que van a decir pues los dichos y los modismos pueden no tener el mismo significado en ambas culturas.

Lo qué escribí en este ensayo se basa en mi propia experiencia. Hay centenares de artículos sobre amor e idiomas, escritos y disponibles en la Internet y en textos impresos. Pero este asunto tiene un significado distinto cuando me doy cuenta de que esos puntos descritos aquí son parte de mi propia vida. Amo a los idiomas, pero cuando estos idiomas son parte de mis historias del amor, yo siento que mi opinión sobre estos mismos idiomas cambia. Hoy, tengo un respeto muy especial para esos idiomas que se usaron en mis propios romances.

Me gustan los poemas de amor, pero no es lo mismo leer uno de esos poemas escritos por algún autor, mencionado o no en este artículo, que ser yo mismo quien escribe este poema a mi mujer amada. Escribir un poema en otra lengua que no sea mi lengua materna, hace que las palabras adquieren otra dimensión.  Es como si esa lengua revele sus verdaderos secretos para poder usarla para expresar lo que siente el corazón. 

Yo he dicho “te amo” en diversos idiomas y en diversos idiomas he escuchado las expresiones más hermosas de amor. ¿Qué idiomas? Los idiomas en las cuales he recibido las muestras más dulces de afecto son español, italiano, inglés y persa.

Ahora, les dejo algunas frases amorosas divertidas y poco comunes que se dicen en diversos idiomas. ¡Feliz Día de San Valentín a todos mis lectores!!!

·          Musu batean jakingo duzu isildu dudan guztia (Vasco). - En un beso, sabrás todo lo que he callado.  

·         Qu’est-ce que tu manges pour être très beau? (Francés) - ¿Qué es lo que estás comiendo para ser tan hermosa?

·          Om du svor att bli min kvinna, skulle jag ge upp svordomar för resten av mitt liv (sueco) – Si tú me prometieses ser mía, yo dejaría de decir obscenidades por el resto de mi vida.

·         Ho saziato la mia sete alla fontana dei tuoi baci. (Italiano) – Yo apagué mi sed en la fuente de tus besos.

·         Jigareto bokhoram (Persa)  جگر تو بخورم

(Esta frase significa literalmente: “Me comeré tu hígado”) - Te amo mucho

·         Cwtch (Galés) - Abrazo *

*Esta palabra tiene un significado muy complejo. Se trata de un caluroso y romántico abrazo en el que se acurruca el uno con el otro y se siente una sensación de calor y seguridad. Leer más aquí.  

Love in Times of Multilinguialism!

It is often said that Love cannot be expressed appropriately with words. There are feelings that our languages cannot fully explain. However, we need words to communicate and to express our feelings towards our loved ones. And those loving words come in a Language.

It is difficult to think about a culture of any part of the world that has not dedicated any song, any composition or any poem to Love. Words of any language have been magically combined to express what Love is. Poetry is perhaps the best expression of this word play. It is normal to see couples where at least one of them writes poems to the other. If they do not have patience to compose poems, there are thousands of nice poems available from every corner of the world ready to be used to show our sweetest thoughts. Lovers owe much to writers like William Shakespeare, Walt Whitman, Lord Byron, Edgar Allan Poe and Ella Wheeler Wilcox, who wrote poems in English. In other languages we have Victor Hugo, René François Sully Prudhomme and Molière (French), Pablo Neruda, Ruben Darío and Gabriela Mistral (Spanish), Gabriele D’annunzio (Italian),  Alexander Pushkin (Russian and French), Mikhail Lermontov (Russian), Khalil Gibran (Arabic), Hermann Hesse (German), Jalal ud-Din Rumi (Who wrote in Persian, Arabic and Turkish) and Hafez (Persian).

Most people think about the poems written by their favourite authors, but very few people think about our forgotten heroes: The translators, who do their best to communicate the meaning of the poem to the source language in order to allow speakers of the target language to enjoy that work.

A foreign language can also be an aphrodisiac. The music produced by foreign accents and the sensual cadences, without mention anything about the curiosity that produces, may result in a romantic encounter.     

In 2015, Babbel, an e-learning application to learn languages, conducted a research among its students about languages, accents and Love.  Approximately 14,000 students participated and 34% answered that they consider French as the sexiest language, 24.4% voted for Italian and 15.8% voted for Spanish. About accents, 37.4% considered French as the sexiest foreign accent in any language, 19% voted for Italian and 13.3% voted for English (No difference between American or British accent). Interestingly, when we go to the results obtained in the French page (French Students learning foreign languages with this app), they answered that they consider Italian as the sexiest language with 44.8%, then 25.2% voted for English and 20% voted for Spanish. For French, English is the sexiest accent with 38.8%, and then comes Italian with 27.1% and Spanish with 16.9% of the votes. 90.5% of the participants said that they would learn another language for Love. Results can be read here. Some dating applications have also made their own research, and although they do not provide many details about how did they do the research, what seems to repeat in most of them is that French and Italian Accents tend to be considered the sexiest in many parts of the world, and that those languages tend to be associated with a Language of Love. English and Spanish are not always the favourite ones, but they make their way to the top ten. When we talk about those multinational languages where multiple accents can be recognized, in terms of romance and love affairs, most of researches state that among English Native speakers, South Eastern English accents and Southern Irish accents are considered as the sexiest ones. If we talk about Spanish, Argentinean is among the most romantic accents, and with French, no questions about the favouritism that non native people show toward the accents from France. 

From the topic of accents, there is another one related with foreign languages in dating. We write about the use of romantic expressions in foreign languages. I have lived in different places, and I met different couples who from time to time they use foreign idioms to address their beloved. Most of the time, and in line with the previous point of the accents, those expressions come usually from languages such as French, Italian and English. It is common to listen to native speakers of English and Spanish using phrases such as: “Amore Mio!” “Je t’adore!”, “Mon amour!”, “Mon chéri!”, “Cara mia!”, “bello!”, and Spanish native speakers using words like: “Baby!", “Sweetheart!”, “Honey!”  

I did not find many researches about the use of foreign expressions when we date. I have my own theory about this. Personally I think that this has to do with the need that couples have to create their own code to communicate. On the other hand, the words of other languages sound exotic and funny. A particular way of making a loving relationship less monotonous!

We cannot fail to mention the case of relationships with someone who does not speak the same first language. In this time, when more and more people are living and working abroad, and it is easier to participate in international conferences and gatherings, more people are finding life partners who have a different native language. Depending on how multilingual is the couple and where do they live, they may decide to communicate in the language of one or both partners or they may chose to speak in a neutral language. Different pages speak about good things and not that good of such relationships, but there is no discussion that an international couple has much to learn from their partners, including their language, and that they need to think very well what are they going to say as idioms may not have the same meaning in both cultures.

What I wrote in this essay is based in my own experience. There are hundreds of essays about Love and Languages, written and available in the Internet and in printed texts. But this topic gets a different meaning when I realize that those points described here are part of my own life. I Love Languages, but when those Languages are part of my Love stories, I feel that my perception of those same languages change. Today, I have a very special regard for those languages I used in my romances.

I love poems, but it’s not the same to read one of the poems written by any author, mentioned or not in this article, than to be myself who write this poem to my beloved woman. Write a poem in another language that is not my native language, makes the words acquire another dimension.  It is as if that language reveals its real secrets to be used to express what the heart feels.  

I said “I love You” in different languages and in different languages I have heard the most beautiful expressions of Love. Which Languages? The Languages in which I have received the sweetest signs of affection are Spanish, Italian, English and Persian

Now, I leave some funny and uncommon phrases of Love as they are said in different languages. Happy Valentine’s Day to all my Readers!!! Bonne Saint Valentin à tous mes lecteurs!

·         Musu batean jakingo duzu isildu dudan guztia (Basque). - In a kiss, you will know everything that I did not say

·         Qu’est-ce que tu manges pour être très beau? (French) – What are you eating to be so beautiful ?

·         Om du svor att bli min kvinna, skulle jag ge upp svordomar för resten av mitt liv (Swedish) – If you promised to be my woman, I would give up swearing for the rest of my life

·         Ho saziato la mia sete alla fontana dei tuoi baci. (Italian) - I quenched my thirst at the fountain of your kisses.

·         Jigareto bokhoram (Persian)  جگر تو بخورم

(This phrase literally means: “I’ll eat your liver”) I Love you so much

·         Tu eres mi media Naranja  (Spanish) – (Literally means “You are my half orange”) You are my soul mate

·         Cwtch (Welsh)- Cuddle * 

*(this word has a very complex meaning. Not any hug is a Cwtch and it is not limited to a huge. Read more here   

La Indiĝenaj lingvoj en la Interreto

Antaŭ kelkaj semajnoj, dum la vizito de Papo Francisko al Sudameriko, unu el la plej parolita temoj ĉirkaŭ tiu paŝtista vizito estis la situacio de la indiĝenoj de la Kontinento. Persone, mi ne povas diri multe da aferoj pri tiu tre kompleksa topiko. Sed estas unu afero kiun mi povas diri pri indiĝenaj lingvoj, ne nur en Latinameriko, sed ankaŭ en Nordameriko tiel, unu afero ke iu ajn kun komputilo konektita al la Interreto povas konfirmi, kaj estas tio, ke tiuj lingvoj estas subreprezentitaj en la Interreto.

Se ni legas la Vikipedio, aŭ ajna alia teksto pri Geografio, ni povas vidi ke el 35 sendependaj landoj lokita en nia kontinento, 21 el ili havas indiĝenajn lingvojn parolatajn en siaj teritorioj. Inter ili, nur 3 landoj, Paragvajo, Bolivio kaj Peruo deklaris formale unu aŭ pli indiĝenaj lingvoj kiel ŝtata oficialaj lingvoj. Aliaj landoj havas indiĝenajn lingvojn deklarita kiel oficialaj ĉe regiona aŭ loka nivelo. Ni povas pensi, ke tio signifas, ke tiuj registaroj devus havi servoj havebla en tiuj lingvoj en la areoj kie ili estas grupigitaj, kaj tio inkludas la uzon de servoj en la interreto. Mi estas nekapabla priskribi la kvaliton de la servoj ke parolantoj de indiĝenaj lingvoj ricevas de iliaj respektivaj registaroj en siaj propraj lokoj, sed mi povas diri ke preskaŭ ne ekzistas servoj por ili en la Interreto. Mi vidis malsamajn retpaĝojn de malsamaj naciaj registaroj, ministerioj, institucioj, regionaj kaj lokaj registaroj, ambasadoj eksterlande kaj aliaj diplomatiaj misioj kaj en la plej multaj kazoj mi ne trovis ajna retpaĝo ke havas servojn en la lingvoj de iliaj indiĝenoj. La plej rimarkinda escepto estis la oficiala retejo de la registaro de la Teritorio de Nunavuto en Kanado kie la servoj por la loĝantaroj estas  havebla en la angla, franca, Inuktituta kaj Inuinaktuna.  Se ni ankaŭ parolas pri dependaj teritorioj, la registaro de Gronlando ankaŭ havas oficialan retejon kun informoj haveblaj en la angla, la Dana kaj Gronlanda. En Latinameriko, la registaro de Paragvajo en ĝia retejo havas Maŝintradukado en la Hispana – Gvarania, sed ĝia Sekretario por Lingva Politiko havas retejon en la Gvarania kaj la Hispana. 

Ne multaj personoj scias ke Merkosudo, La Sudamerika komerca bloko, adoptis en 2006 la Gvarania lingvo kiel oficiala. Tamen, ĝia oficiala retejo, kaj ĉiuj la dokumentoj estas nur havebla en la hispana kaj la portugala.   La aliaj  interregistaraj organizoj eĉ la OAŜ (Organizaĵo de Amerikaj Ŝtatoj) uzas nenia indiĝena lingvo kiel oficiala. (Mi legis ke la Anda Komunumo ankaŭ rekonas la indiĝenaj lingvoj, sed mi ne povus trovi iu ajn dokumento kiu konfirmas tiun deklaron). Se iu scias pri la ekzisto de iu registara retejo en ajna indiĝena lingvo, bonvolu sendu ĝin al mi.

La plej parolitaj indiĝenaj lingvoj estas Keĉua (6 – 7 milionoj da parolantoj), Gvarania (preskaŭ 6 milionoj), Kiĉea (2.3 milionoj), la Ajmara (2.2 milionoj) kaj Naŭatla (1.5 milionoj). Ekzistas retejo kiu prezentas la Keĉua lingvo kaj ĉi tiu retpaĝo mem estas en la Keĉua, kun la ebleco por legi ĝin en la germana, la hispana, la angla, la franca kaj la itala. Ĝi ankaŭ havas ligojn al aliajn retejojn en la Keĉua lingvo. La retejo de Ajmara havas informon pri tiu lingvo, kun diskutoj kaj ekxemplerojn de poezio kaj dokumentojn en tiu lingvo, tamen, ĉi tiu paĝo estas en la hispana. Aliaj paĝoj uzante la nomo de la lingvo en ilia domajno, ili ne estas en la lingvo ke ili reprezentas.  La paĝo de inuktituta kiu havas eldonoj en Inuktitut kaj la ebleco por legi en ĉi tiu lingvo.

Hodiaŭ, la plejparto de la retpaĝoj rilataj kun la Indiĝenaj lingvoj estis kreitaj por Edukado kaj Esplorado. Universitatoj kaj sendependaj Institutoj partoprenis en iliaj disvastiĝoj. Ekzistas Lingvo-kursoj kaj vortaroj por multe da indiĝenaj lingvoj. La demando estas: kion ni povas fari sur la Interreto uzanta iun ajn de tiuj lingvoj?

Ekzistas kelkaj retejoj kaj blogoj skribitaj en malsamaj indiĝenaj lingvoj. La ĉefaj Novaĵaj retejoj ne havas servoj en tiuj lingvoj, kaj mi kontrolis paĝoj de tre diversaj landoj kiel Britio, Germanio, Rusio, Ĉinio kaj Vatikano. Tamen, kelkaj el la plej gravaj firmaoj de alta teknologio laboras por inkludi la indiĝenaj lingvoj en iliaj platformoj. Microsoft havas versioj haveblaj en la Keĉua kaj Ĉeroka. Firefox estas disponebla en Gvarania kaj Caqchikel Majaa kaj laboras por inkludi pli da lingvoj. Se vi havas retpoŝton de Gmail, vi havas la eblecon por personigi ĝin en la Ajmara, Ĉeroka, Gvarania aŭ la Keĉua, kaj same okazas kun Facebook. La apo Amikumu nuntempe laboras kun la plimulton de la indiĝenaj lingvoj permesante al membroj trovi proksimajn personoj kiuj estas parolantoj, studentoj de tiuj lingvoj aŭ nur interesita en ilin, kaj ili ankaŭ povas uzi sian saĝtelefonoj por babili. Duolingo, la fama retpaĝo kie vi povas lerni lingvojn senpage, ĵus malfermis kurson por lerni Gvarania, kvankam vi devas scii la hispana unue por preni ĉi tiu kurso. Eble la plej granda laboro por inkludo povas esti vidita en Vikipedio, kie artikoloj estas havebla en la Keĉua, la Ajmara, Gvarania, la Naŭatla, la Navaha lingvo, la Gronlanda lingvo, Ĉeroka, Ĉejena, Inuktituta, Inupiaka kaj Kria.  Bedaŭrinde, Youtube ne havas subtitolojn disponeblaj por tiuj lingvoj. La 2 Maŝintradukado ke mi plej ofte uzas, Google kaj Yandex tradukisto ne havas eblojn por traduki en iu el la lingvoj ĉi-tie menciita. Unu el la Komputilizita Tradukado ke mi uzas, Word Fast, havas la eblecon por fari profesiaj tradukoj al lingvoj Otomia, la Keĉua, la Ajmara, la Gvarania, Navaha lingvo, Kria, Oĝibva lingvo, Inupiaka, Inuktituta, Jukatana Majaa kaj Kallalisut (la Gronlanda). Kelkaj Lingvoj bezonas specialan klavaron por skribi, la retejo gate2home havas la eblon por uzi klavaron por Inuktituta kaj Ĉeroka.

Mi nur skribis pri kelkaj lingvoj subreprezentitaj sur la Interreto. Sed laŭ kelkaj referencoj, inter Nordameriko, Centrameriko kaj en Sudameriko, ekzistas proksimume 750 indiĝenaj lingvoj parolita, 186 nur en Brazilo kaj 169 en Usono. Kio okazis kun la aliaj lingvoj, kiuj havas tre malgrandan aŭ neniun ĉeeston sur la Interreto? Laŭ UNESKO, la plejparto de la indiĝenaj lingvoj estas Endanĝeraj lingvoj. Kun tre malmultaj parolantoj, kelkaj el ili eĉ ne havas 1000 parolantojn do iliaj parolantoj laboras por revivigi sian lingvojn. 

Kial Indiĝenaj lingvoj de la Amerikoj estas subreprezentitaj en la Interreto? La unua respondo ke ni ofte aŭdas al ĉi tiu demando estas rilata kun koloniismo kaj Antaŭjuĝo kontraŭ tiuj lingvoj kaj iliaj parolantoj.  Mi kredas ke kiam la vorto Koloniismo estas uzita en tiu kunteksto, ekzistas politikaj intencoj. Sed mi konsentas, ke la lingvoj de la Indiĝenoj por longa tempo ne estis konsiderita kiel prestiĝaj lingvoj, kaj ĉi tio klarigas la manko de intereso por lerni kaj paroli tiujn lingvojn, eĉ por la pli junaj Membroj de la etnaj grupoj rilatantaj kun la lingvo. Bedaŭrinde, tiuj lingvoj ne estas vere valora. Mi volus aldoni kelkajn aliajn gravajn punktojn:

-Preskaŭ ĉiuj Indiĝenaj lingvoj havas parola tradicio, sed ili ne havas skribita tekstoj. Multaj lingvoj nur ĵus adoptis alfabeto. Skribo havas ĝiajn unikajn defiojn, ke ni ne vidas kiam ni uzas la parolata lingvo. Multaj personoj kiuj parolas flue 2 aŭ pli da lingvoj ne sentas komfortaj kiam ili skribas, ne eĉ en sia propra patrina lingvo.  Se ni postus mesaĝoj, novaĵoj, rakontoj, artikoloj, ni bezonas kelkaj ekzercado en la uzo de gramatiko, formo, stilo.

-Ankoraŭ, la Indiĝenaj popoloj havas altaj indicoj de analfabeteco. Multaj aliaj, kiuj povas legi kaj skribi studis en lernejoj, kie la kvalito de la edukado ne estis bona.

-En panela diskuto televidigita per Deutsche Welle en Paragvajo, Lingvistino Edith Penner, unu el la fakulinoj diris, ke kvankam Gvarania estas uzita en la formala Eduka sistemo de Paragvajo, ĉi tiu lingvo estas instruita kiel ni instruas klasika lingvo, plena de tradicioj kaj mitoj, sed ne kiel la lingvon, ke ni povas uzi por nia laboro aŭ negocoj. Ĉi tiu ekzemplo estas ripetita en aliaj landoj kun aliaj lingvoj. 

-Kiuj lernas tiujn lingvojn, ili ne lernas ilin kiel ili lernas funkciantan lingvon.  Ofte la kialo por lerni estas paroli kun iliaj propraj familioj kaj komunumoj aŭ por kompreni kelkaj tradicioj rilataj kun ĝi. Kelkaj ne-indiĝenaj lernas ilin nur por esplorado.

-Nur dulingvaj personoj, kiuj havas bonan komandon de la lingvoj, kiel la angla, la hispana aŭ la portugala, skribas en la Interreto. Ili havas pli da ŝancoj por scii kio poŝti. Unulingvaj parolantoj de la Indiĝenaj lingvoj estas malpli probabla por konekti al la Interreto.

En mia opinio, Interreto kreis novan realon kiu ne povas esti ignorita, kaj lingvoj devos daŭri kun tiuj novaj reguloj por supervivi. Interreto povas esti tre forta aliancano, kie ni povas esprimi niajn sentojn kaj en la lingvo kiu ni volas. Ekzistas kelkajn rakontojn de sukcesojn. Inter la mondaj lingvoj, ni havas la hebrean, la lingvo kiu estis mortinta, kaj nun estas nacia lingvo kun pli ol 8 milionoj da parolantoj. Ni havas Esperanton, konstruita lingvo nur pli ol centjara, lingvo kun proksimume 2 milionoj da parolantoj kaj kelkaj denaskaj parolantoj ankaŭ, minoritata lingvo kompare kun aliaj ĉefaj lingvoj en la mondo, ne oficiala ie ajn sed en la sama tempo, ĝia parolantoj scias kiel labori kun la novaj tutmondiĝaj reguloj kaj trovis vojojn por disvastigi ĝin ĉie en la mondo per la Interreto. Esperantistoj emas esti tre sentema al ajna afero koncerne lingvoj kaj povas esti tre bonaj aliancanoj. La indiĝenaj lingvoj de Ameriko ankaŭ havas ekzemplojn de rakontojn de sukceson. Ni havas la Gvaranian, indiĝenan lingvon kiu estas nun la Nacia lingvo de la tuta lando, havanta pli da parolantoj ol la hispana mem en Paragvajo, kaj grava grupo de parolantoj ne estas eĉ indiĝenaj, io rimarkinda. 

Sed estas alia aliancano kiu povas esti uzita: ĉeltelefonoj. La teknologio de la ĉeltelefonoj havas tian plenan akcepton. Laŭ statistikoj, kiun mi legis ili montras altan penetron de ĉeltelefonoj tra Latinamerikaj landoj. La uzo de rimedoj en tiuj lingvoj en kiel apoj povas esti bona komenco por certigi pli ĉeesto al la indiĝenaj lingvoj en la Interreto.  

Grava afero estas ke la parolantoj de la indiĝenaj,lingvoj povus uzi ilin kiel laborlingvo, ke ili povas komerci kaj ili povas profitigi de ili. Sed tiu ŝanĝo venos de la indiĝenaj mem, prefere ol de politikistoj, kiuj bezonas uzi ilin en ilia retoriko, aŭ esploristoj, kiuj nur lernas tiujn lingvojn por sia propra laboro.

El la indiĝenaj komunumoj ekzistas bonedukitaj personoj kiuj laboras por krei novaj eblecoj por iliaj lingvoj en la Interreto. Mi subtenas tiujn iniciatojn. Sed mi timas, ke se anstataŭ ol reliefigi la avantaĝoj de Dulingveco, la sama parolado pri koloniismo persistas, pli junaj generacioj estos pli malvolonta paroli en ilia praula lingvo, kaj helpi integri ĝin al la nova mondo, pli kaj pli Interligita.